علت لکنت چیست + آموزش صفر تا صد دلایل لکنت

بخشی از رشد طبیعی کودک هستن مثل رشد سریع گفتار و زبان در سالهای قبل از شروع مدرسه همونطور که میدونین مغز ما مثل کامپیوتره ، البته خیلی بزرگتر و پیچیده تر ، و هر قسمت مغز روی یکسری عملکردها کار میکنه و در گفتار میشه گفت قسمت های مختلف مغز با هم در تعامل هستن، وقتی که مغز ما با درخواستهای گوناگون و پیچیده ای مواجه میشه ممکنه سر تقسیم منابع برای درخواست ها با مشکل مواجه بشه و قسمت های مختلف توی انجام کارشون با هم تداخل پیدا کنن، اینجاست که سرعت و کارآمدی کاهش پیدا میکنه، خصوصا در بچه ها که سیستم عصبیشون هنوز نابالغه و مغزشون ظرفیت پردازش کمتری برای تقسیم منابع داره، چند تا مثال بزنیم ؛ مثلا کودکی که تاخیر گفتاری داره ولی توی یک محیط زبانی غنی داره رشد میکنه یا رشد زبانی کودک جلوتر از مهارتهای کنترل حرکتی گفتارش باشه. الان ساده تر براتون توضیح میدم ، بیاین عوامل رشدی رو یکی یکی بررسی کنیم:

اولین عامل رشدی رشد جسمی یا فیزیکی بیان شده.

دوران فشرده ی رشد (1-6سالگی) به عنوان شمشیری دولبه برای کودکان مستعد لکنت بیان شده، رسش های عصبی ممکنه فضای کاربردی بیشتری رو توی مغز فراهم کنن که از روانی گفتار حمایت میکنن و رشد بقیه رفتارهای حرکتی رو هم تحریک میکنن که ممکنه برای دسترسی به منابع عصبی و روانی رقابت کنن، میدونم که درک این جملات کاملا تخصصی یکم براتون مشکله، به همین دلیل یکم ساده تر توضیح میدم و مثال میزنم. اینکه بچه همزمان هم راه میره هم حرف زدن رو شروع میکنه ممکنه باعث بشه که مدارهای حسی حرکتی مغز نتونن هردو رو همزمان با هم انجام بدن برای همین بچه هم به ندرت از هردوتاش با هم به صورت همزمان استفاده میکنه. برای همین بچه ها وقتی توی زبان بیانی پیشرفت قابل ملاحظه ای میکنن ممکنه تسلط پیدا کردن روی مهارتهای حرکتی جدید رو به تعویق بندازن و یا برعکس. یادگیری ساختار جدید زبانی ممکنه تسلط پیداکردن روی مهارتهای حرکتی گفتار رو به تعویق بندازه و همین مسئله ممکنه دلیل کاهش وضوح گفتار توی بعضی از بچه ها، ناروانی توی بعضیشون و یا هردو توی بعضی دیگه شون باشه. چالش دیگه رشد فیزیکی تغییرات سریع اندازه و شکل مجرای صوتی هست. توی سن 2تا5 سالگی این ناحیه رشد خیلی سریعی داره و کودک باید تولید همخوانها، و واکه هایی که به طور مداوم شبیه به هم به گوش میرسن رو یاد بگیره، و با وجود تغییراتی که داره توی شکل و مجرای صوتی رخ میده ، کودک باید برونداد گفتاری نسبتا ثابتی داشته باشه و مداوم اونها رو به روز کنه، چون به صداهایی که میشنوه و صداهایی که تولید میکنه توجه داره.

دومین عامل رشدی رشد شناختی هست.

معمولا تولید گفتار و زبان سریع و پیچیده نیازمند عملکرد کامل درک، توجه، حافظه فعال و عملکردهای اجرایی داره، مثلا اگه حافظه فعال معیوب باشه، بازیابی واژه هم دچار نقص میشه و ممکنه بچه کلمه یادش نیاد که بخواد بیان کنه و همین مسئله باعث تکرار بشه. یا بچه هایی که تاخیر گفتار دارن ، رقابت بر سر منابع عصبی محدودی در یک مدت زمان طولانی اتفاق میفته پس نسبت به نقص گفتاری آسیب پذیرتر هستن.

سومین عامل رشدی رشد اجتماعی و عاطفی هست.

نارس بودن سیستم عصبی باعث میشه که بین مسیرهای عصبی که مربوط به صحبت کردن هستن و مسیرهای عصبی که مربوط به احساسات و عواطف هستن، تداخل به وجود بیاد و ممکنه این تداخل در کودکان مستعد لکنت خودشو به شکل ناروانی در گفتار نشون بده. البته توی یکسری بچه های دیگه ممکنه خودشو به شکل ترس، استرس، اضطراب و… نشون بده که ما با علائمی مثل شب ادراری ، ناخن جویدن ، از خواب پریدن های مکرر شبانه و … متوجهشون میشیم. به طور خلاصه خیلی از تهدیدهای احساس امنیت خاطر ، میتونه فشار عاطفی ایجاد کنه که ممکنه گفتار کودکی که مستعد لکنته رو تخریب کنه.

چهارمین عامل رشدی رشد گفتار و زبان هست.

خب همونطور که قبلا هم توی مطالب دیگه مون گفتم ، لکنت اختلالیه که بین سن 2تا6 سالگی بیشترین احتمال بروز رو داره ، عه چه جالب ، این سن همون سنی هست که بچه ها در حال یادگیری گفتار هستن، خیلی وقتها ما کلی مطالب سنگین رو توی این سنین به بچه هامون یاد میدیم ، کلاس های مختلف میفرستیمشون ، شعرهای مختلف یادمیدیم و حسابی از شیرین زبونی های بچه ها و اینکه کلی چیز بلدن کیف میکنیم و برای بقیه هم تعریف میکنیم ولی غافلیم از این مسئله که همین کار ما داره به بچه مون فشار وارد میکنه و این فشار میتونه برای بروز لکنت یک عامل مشارکت کننده باشه. ما وقتی به این کارها میگیم فشار که بیشتر از حد توانایی یا بیشتر از خواسته خود کودک و یا نامتناسب با سنش باشن. مثلا وقتی میخوایم با یک کودک 3 ساله صحبت کنیم نباید از چنین جمله ای استفاده کنیم «من بهت افتخارمیکنم تو خیلی توانمند هستی عزیزم» چون بعدش کودک ما توی ذهنش با خودش میگه ؛ (افتخارکردن یعنی چی؟ توانمند بودن یعنی چی؟ مامانم چی گفت بهم؟) و از اونجایی که بچه ها کلا در حال ضبط حرفهای بزرگترها هستن ، تا وقتی ته و توشو درنیاره ولکن نیست و حتی توی موقعیت از این کلمات استفاده میکنه تا واکنش بقیه رو ببینه و مثلا میره به باباش میگه ؛ بابا تو خیلی توانمندی . باباش هم که از ذوقش بچه رو بغل میگیره و کلی بوسش میکنه و ازش تشکر میکنه ، بچه با خودش فکر میکنه ؛آهاااااان پس اگه من این جمله رو به بقیه بگم خوشحال میشن ، و این جمله میره توی خزانه واژگانی بچه . حالا فکرشو بکنین من مادر ، من پدر هر روز کلی از این جملات و کلمات به بچه م میگم ، ذهن بچه پر میشه از کلمات خیلی پیچیده ای که اصلا متناسب سنش نیست چون مطمئنا از همه شون استفاده میکنه و مغزش باید قسمتی از عملکرد زبانیش رو اختصاص بده به این موارد و از اونجا که هنوز به این توانایی نرسیده موفق نمیشه و اینجاست که بهش فشار میاد و میشه آنچه که نباید بشه!

این مبحث هم خیلی خیلی گسترده ست و من همینجا به صورت خلاصه بهتون بگم که این مسئله رو جدی بگیرین و حتما با یک آسیب شناس گفتاروزبان خوب یا همون گفتاردرمانگر متخصص در زمینه لکنت مشورت کنین.