انواع لکنت
میدونستین كه لكنت زبان هم برای خودش انواعی داره؟ حالا می پرسین انواع لکنت چیه؟ اگر نمیدونین با من همراه بشین.
لكنت توی هر منبعی به یک شكل طبقه بندی شده ولی من میخوام یک نوع طبقه بندی صحیح لكنت رو که طبق معتبرترین مقالات و كتب علمی دانشگاهی لكنت هست، برای شما بیان کنم.
اولین سطح رشدی/درمانی ، ناروانی طبیعی است
یکی از انواع ناروانی های گفتاری، ناروانی طبیعی است. این سطح ناروانی معمولا بین سنین 1.5 تا 6 سالگی بروز پیدا میکنه. ناروانی طبیعی یعنی طی كردن مراحل رشد گفتارو زبان با میزان ناروانی خیلی كم، وقتی كه بچه سعی میكنه شکل های جدید گفتاری رو یادبگیره و احساس رقابت با بزرگسالان داره و دچار تكرار، به میان اندازی و اصلاح كردن كلمه میشه. این شكل ناروانی گفتاری ممكنه با رشد زبان، یادگیری حركتی یا تاثیرات محیطی یا رشدی مرتبط باشه.
رفتار های اصلی در ناروانی طبیعی
رفتارهای اصلی كه توی این نوع ناروانی دیده میشن ،این موارد هستن: تكرار بخشی از كلمه ، تكرار كلمه تک هجایی ، تكرار كلمه چند هجایی، تكرار عبارت، به میان اندازی، اصلاح عبارتی كه هنوز كامل نشده، كشیده گویی های كوتاه، مكث های سفت ویژگی هایی كه ناروانی طبیعی رو از انواع لكنت متمایز میكنه، مقدار ناروانی ، تعداد واحدهای تكرار شده ، به میان اندازی ها و نوع ناروانیه، كه خیلی به سن كودک بستگی داره. تشخیص ناروانی طبیعی از لكنت كاملا در تخصص گفتاردرمانگران متخصص در حیطه ی لكنت کودکان هست. درمان توی این نوع ناروانی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتار درمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت کودکان به صورت غیرمستقیم و از طریق مشاوره به والدین در طی جلسات گفتاردرمانی انجام میشه.
دومین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت، لکنت مرزی هست
دومین سطح رشدی/درمانی لكنت ، لكنت مرزی هست كه سن بروز اون هم بین 5 تا 6 سالگی هست. لكنت مرزی بیشتر ویژگی های ناروانی طبیعی رو داره اما ناروانی های بیشتری اتفاق میفته، البته در چند مورد هم تفاوتهایی با هم دارن. این بچه ها در اصل نه ناروانی طبیعی دارن نه لكنت. در اصل هیچ رفتار مركزی واحدی وجود نداره كه این دوتا رو از هم متمایز كنه جز بسامد ناروانی ها و نسبت انواع خاص ناروانی ها به هم. و تشخیص صحیح هر دواین ناروانی ها به عهده ی گفتاردرمانگران متخصص در حیطه درمان لكنت كودكان هست.
درمان در لکنت مرزی
درمان توی این سطح توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتار درمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت کودکان به صورت غیرمستقیم و از طریق مشاوره به والدین در طی جلسات گفتار درمانی انجام میشه و در صورت عدم بهبودی در مدتی که توسط گفتاردرمانگر بعد از انجام ارزیابی های لازم تعیین میشه ، درمان مستقیم یا ترکیبی شروع میشه. لکنت رشدی یکی دیگر از انواع لکنت می باشد.
سومین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لكنت اولیه ست
از دیگر انواع لکنت زبان لکنت اولیه است. معمولا در سنین 2 تا 8 سالگی شاهد بروز این سطح لکنت در بچه ها هستیم. البته در سن های بالاتر هم ممکنه وجود داشته باشه. وقتی لكنت مزمن میشه ، كودكی كه لكنت مرزی داره ، تنش ماهیچه ها و سرعت گفتارش رو طی تكرارها افزایش میده. اوایل فقط مواقعی كه دچار هیجان و تنش میشه اینطور میشه اما بعد از مدتی این رفتارها میشن بخش منظمی از لكنتش.
این نوع لکنت چه وقت هایی اتفاق می افتد؟
این نوع لكنت اغلب وقتها اتفاق میفته، كودک صبر كمتری درمقابلش نشون میده، لكنت كم و زیاد میشه،اماممكنه دوره هایی كه لكنت زیاد میشه چندین ماه ادامه پیداكنه در حالی كه دوره هایی كه گفتار روان هست ،فقط چند روز باشه. چون علائم باثبات میشن ممكنه تنش افزایش پیدا كنه و آشكارتر بشه، علائم لكنت پیچیده تر میشن و به موقعیت های دیگه هم تعمیم پیدا میكنن. بعضی از بچه ها از همون اول با لكنت اولیه شروع به لكنت كردن میكنن كه البته سن بیشتری دارن مثلا 4،5 یا 6 ساله ان.شروع لكنت توی این بچه ها به دوتا عامل بستگی داره : تاخیر در رشد گفتارو زبانشون و وقایع عاطفی و هیجانی كه براشون رخ میده.
چهارمین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لکنت متوسط هست
معمولا در سنین بین 6 تا 13 سالگی شاهد این سطح از لکنت هستیم. البته در سنین کمتر یا بیشتر هم ممکنه وجود داشته باشه. بچه هایی که لکنت متوسط دارن دوتا ویژگی خاص دارن که اونها رو از لکنت اولیه متمایز میکنه.
ویژگی لکنت متوسط در کودکان
اولین ویژگی اینه که کودک از لکنتش میترسه(توی لکنت اولیه ها، معمولا کودک ناامید ، هیجان زده یا خشمگین میشه)، دومین ویژگیشون اینه که به ترسش از لکنت با اجتناب پاسخ میده(یعنی لکنتش رو پیش بینی میکنه و سعی میکنه به هر شکلی ازش اجتناب کنه، مثل تغییر کلمه ، حرف زدن و وانمود کردن به ندانستن ، مهمونی نرفتن و قرار نگرفتن در موقعیت های کلامی که ممکنه بقیه به حرف بگیرنش و…) که رشد این اجتناب ها به واکنش شنونده ها به حرف هاشون هم بستگی داره. قابل توجه ترین رفتار لکنتشون ، بلاک هست ( یا قفل کردن) . رفتارهای ثانویه دارن که به دلیل ناامیدی شون از عدم توانایی در تولید صداها و مواجه شدن با شنونده های متعجب و ناراحته. درمان توی این سطح توسط آسیب شناس گفتاروزبان یا گفتاردرمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت، بعد از انجام ارزیابی های لازم، به صورت مستقیم یا ترکیبی شروع میشه.
پنجمین و آخرین سطح رشدی/درمانی از انواع لکنت ، لکنت پیشرفته ست
معمولا این سطح رو در افراد 14 سال و بالاتر میبینیم. این سطح به جای اینکه توسط تفاوت موجود در الگوی لکنت زبان یا مسائل زیر بنایی اون مشخص بشه، بیشتر توسط خود فرد دارای لکنت مشخص میشه. درمان هم توی این سطح کاملا متفاوت هست و فرد میتونه مسئولیت درمانش رو به طور کامل به عهده بگیره و خارج از کلینیک تمرین کنه. فرد ظرفیت زیادی برای کار مستقل داره و این مسئله جبران کننده ی تاریخچه ی طولانی مدت لکنته. الگوهای لکنت توی این سطح ، با رفتارهای تنش و گریز و اجتناب درآمیخته شدن، عواطف منفی مثل ناامیدی و ترس و گناه و خصومت و.. شکل گرفتن، باورهای فرد به دلیل اینکه دیگران نسبت به لکنت اونها بی صبر هستن تخریب شده. خودشون رو فردی دارای لکنت میشناسن به جای اینکه فکر کنن که فردی هستن که گاهی در صحبت کردن مشکل دارن، و بسیار تحت تاثیر دوستان،فعالیتهای اجتماعی و شغلی خودشون هستن.
رفتار این گونه افراد چگونه است؟
رفتار مرکزی لکنتشون معمولا قفل هست و اجتناب های حرفه ای دارن و ممکنه رفتارهای ثانویه شدیدی هم داشته باشن مثل حرکات اعضای صورت یا سر یا حتی اعضای بدن در حین صحبت و لکنت کردن. درمان توی این سطح کاملا مستقیم هست و شامل کار روی جنبه های شناختی مشکلشون ، متمرکز شدن به طور مستقیم بر روی اجتناب هاشون، از بین بردن شرطی شدگی ترسشون و همچنین تغییر دادن برخی از پاسخ های اونهاست.
برای کسب اطلاعات درمان لکنت زبان بزرگسالان به صفحه لکنت زبان مراجعه کنید.
نویسنده : لیلا اسماعیلی گفتاردرمانگر تخصصی لکنت (مدرسه لکنت ایران)