6 تمرین عملی برای درمان لکنت از طرف یک فرد گفتاردرمانگر بهبودیافته از لکنت
خلاصه 6 تمرین عملی برای درمان لکنت
- عمدا با لکنت گفتگو کنیم.
- رکتوم را شل کنید.
- تنفس شکمی انجام دهید.
- آگاهانه عضلات خود را شل کنید.
- شیوه واکنش خود را نسبت به فشار روانی دگرگون نمایید.
- در نظر بگیرید که واژه ها اجسام سخت نیستند.
اما به طور مشروح به توضیح 6 تمرین عملی برای درمان لکنت می پردازیم :
- تمرین اول
عمدا با لکنت ، گفتگو کنیم
چرا باید عمدا لکنت کنیم ؟
هدف ما این است که روان صحبت کنیم و احتمالا میل نداریم که تمرینی انجام دهیم که در آن از ما خواسته بشه که عمدأ لکنت کنیم. با وجود این ما باید با جدیت این تمرین را انجام دهیم ، زیرا منافع پر ارزش و گوناگونی در اختیارمان می گذارد که خلاصه آن به شرح زیر می باشد .
به ما کمک می کند که بفهمیم که شگرد وال سال وا چگونه می تواند مانع گفتار بشود .
به ما کمک می کند تا ساز و کار وال سال وا را کنترل کنیم ، و تجربه لازم در اختیارمان قرار می دهد تا موقعی که حین گفتگوی واقعی شگرد وال سال وا رخ داد ، از دست آن رها بشویم
به ما کمک می کند تا از لکنت کمتر بترسیم
به ما کمک می کند که بدون روی آوردن به شگرد اجتناب ، مستقیم در دل لکنت پیش برویم
به ما کمک می کند که از عهده بازگشت لکنت بهتر بر بیاییم
شگرد وال سال وا در 6 تمرین عملی برای درمان لکنت چیست؟
چطور این شگرد را انجام دهیم ؟
جواب ساده هست
هر زمان شما اجسام سنگین را بلند می کنید ناخودآگاه این شگرد را انجام می دهید اما حالا خودتان آن را انجام دهید تا آمادگی لازم برای بلند کردن یک جعبه یا جسم سنگین را داشته باشید .
نفس بکشید ، نفس تان را نگه دارید و احتیاط کنید که به آرامی شگرد وال سال وا را انجام دهید .
در ماهیچه های رکتوم ، شکم ، قفسه سینه و حنجره تان و فک و لب ها تنش را احساس کنید که چگونه رکتوم و حنجره تان محکم بسته می شوند . این تنش را در فک و زبان تان هم احساس کنید . دقت کنید که چگونه لب هایتان قفل می شود . شما می دانید که تمام این عضلات به سمت یک هدف با یکدیگر کار می کنند . بدن شما را سفت می کنند تا بتوانید جعبه سنگین را از زمین بلند کنید
حالا سعی کنید که صحبت کنید … دقت کنید که چگونه در حال بلند کردن جسم و وقوع شگرد وال سال وا ،صحبت کردن کاملا غیر ممکن یا خیلی دشوار هست .
تمام اندام های گویایی شما بسته شده اند . جریان هوایی وجود ندارد . حنجره فک ، زبان و لب های شما بسته هستند . دقت کنید که چگونه این احساس ها مشابه احساسات شما هستند وقتی که شما لکنت دارید
حالا عضلات تان را شل کنید و دقت کنید که چگونه عضلاتی که در شگرد وال سال وا دخالت داشته اند، حالا شل شده اند
هنگام صحبت ، شگرد وال سال وا را به طور ارادی انجام دهید
تمرین :
لب هایتان را روی هم بگذارید و هجایی را که با صدای پ آغاز می شود ، تلفظ کنید . شبیه پَ
به نحوه ادای این هجا در لب و جنجره دقت کنید .
حالا شگرد وال سال وا را انجام دهید و دقت کنید که چگونه لب ها به یکدیگر فشرده و حنجره شما بسته می شود .
همین تمرین را دوباره انجام دهید این بار با صدای ت در یک هجا تلفظ کنید مثلا تَ
به نحوه ادای تَ توجه کنید حالا در حالی که شگرد وال سال وا را انجام می دهید دقت کنید که این عمل چگونه نوک زبان شما به لثه فشار وارد و این عمل از خروج هوا از شش ها جلوگیری می کند .
دوباره این تمرین را با صدای ک انجام دهید و شیوه بیان آن را در حالت عادی و زمانی که شگرد وال سال وا را انجام می دهید مقایسه کنید دقت کنید که چگونه وسط زبان شما به کام فشار وارد می کند و مانع خارج شدن هوا از شش هایتان می شود .
حالا این تمرین ها رو با جمله های کامل ادغام کنید و شگرد وال سال وا را انجام دهید . هر بار جمله ها رو با هجایی آغاز کنید که صداهای پ ، ت ، ک داشته باشد مانند :
_ پول را برد .
_ توپ خریدم .
_ کم نیست .
پیشنهاد است که از روی هر کتاب یا نوشته ای با صدای بلند بخوانید ، و هر بار که با صداهای پ ت ک روبرو شدید ، شگرد وال سال وا را انجام دهید . برای چند ثانیه ای شگرد را حفظ کنید و سپس شگرد وال سال وا را به آرامی رها کنید و ادامه متن تان را بخوانید .
تمرین را تا جایی که مهارت در انجام ارادی وال سال وا روی این صدا ها کسب کنید ،ادامه بدهید .
سپس سایر صداها را به این فهرست اضافه کنید و در انجام آنها نیز مهارت کسب کنید .
با دیگران صحبت کنید و لکنت کنید
حالا که به طور خصوصی در خلوت خودمان ، لکنت ارادی انجام دادیم ، وقت آن است که این کار را حین صحبت با دیگران هم انجام بدهیم .
می دانم که این تمرین کار بسیار ناخوشایندی است و حتی شاید ، از فکر انجام اش هم صرف نظر و فرار کنید
اما این تمرین بسیار سودمند است ، زیرا کمک می کند تا حساسیت شما در مورد ترس از لکنت کاهش پیدا کند.
تمرین با بستگان یا دوستان را آزمایش کنید .
شما می توانید هنگام سفارش غذا این تمرین را اجرا کنید . اگر در جمع کسانی که شما را می شناسند معذب هستید در شهر دیگر یا مکانی که آنجا کسی شما را نمی شناسد به این تمرین بپردازید.
اگر زیاد سفر نمی روید ، دوستان مجازی گزینه مناسبی شاید باشند ..
شاید بخواهید این تمرین رو به کمال خودش برسانید و شجاعانه تلفن را بردارید و مثل دیگران شماره گیری کنید … مثلا به اطلاعات شهری ۱۱۸ ، جهانگردی یا خدمات شرکت ها زنگ بزنید!
می تونیم برای شروع به جایی زنگ بزنیم که اپراتورهای زیادی دارند و هر بار یکی جواب می ده …
مثلا پاسخگو های ایرانسل خیلی مشتاق اند که کسی بهشون زنگ بزنه و چون گوش دادن به صحبت های ما راه درآمدشون هست ، خیلی صبورانه لکنت ما را با جان دل می شنوند و در نظرسنجی آخر تماس ، با انتخاب گزینه ی « خوب »ازشون تشکر کنیم .
در کل انتخاب شما برای انجام این تمرین هر چه باشد ، تلاش کنید به بدترین شکل ممکن لکنت کنید!
بازگشت لکنت
این حقیقت وجود دارد که به احتمال زیاد در طول درمان ، لکنت ما با شدت های مختلف بازگردد و باعث دلسردی ما از تلاش برای درمانمان می شود .
برای اینکه آمادگی کافی پیدا کنیم تا بازگشت لکنت سبب نا امیدی ما نشود ، لکنت ارادی روش بسیار خوبی برای ما است . به یاد داشته باشیم که تمرین و آزادی ذهن رکن مهمی از 6 تمرین عملی برای درمان لکنت است .
هر زمان پس از دستیابی به گفتار روان ، پیشنهاد است که گهگاهی با انجام لکنت عمدی ، باعث بازگشت لکنت بشویم و سپس به گفتار روان باز گردیم .
با جایگزینی کنترل شده لکنت خواسته و گفتار روان ، این طور احساس می کنیم که لکنت بیشتر در کنترل ما قرار دارد و بازگشت لکنت ، معمولی به نظر خواهد رسید .
بنابراین ترس ما از بازگشت لکنت کمتر می شود و نداشتن نگرانی و ترس منجر به گفتار بهتر خواهد شد.
2. تمرین دوم
رکتوم را شل کنید
همان گونه که پیشتر شرح داده شد ،لکنت در حقیقت به این علت رخ می دهد که در حین صحبت ، شگرد وال سال وا را انجام می دهیم . عضلات حنجره به سختی بسته می شوند و هوا نمی تواند آزادانه جریان پیدا کند . در نتیجه تار آواها نمی توانند آواسازی کنند و ما به لکنت می افتیم .
برای پیشگیری از وقوع شگرد وال سال وا ، در حین گفتار ، شل کردن عضلات حنجره می تواند بسیار خوب باشد اما تعداد عضلات حنجره آنقدر زیاد است که شل کردن همه آنها آسان نیست .
شگرد وال سال وا ، مجموعه ای گوناگون از عضلات را شامل می شود که عادت دارند با یکدیگر کار کنند . اگر یکی از این عضلات را سفت کنیم آن عضله سایر عضلات مجموعه را سفت خواهد کرد در مقابل اگر یکی را شل کنیم باقی هم شل خواهند شد .
به جای شل کردن عضلات حنجره ، پی خواهید برد که آسان تر است تا عضلات رکتوم را شل کنید و اجازه بدهید تا آرامش ، خود به خود در تمام مسیر به سمت گلو و حنجره شما گسترش پیدا کند .
بله ، ساده ترین راه شل کردن حنجره تان این است که توجه تان را روی شل کردن رکتوم متمرکز کنید .
آرامش پیش رونده
روشی که برای شل کردن عضلات رکتوم پیشنهاد می شود این هست که از ” آرامش پیش رونده ” استفاده کنید
نحوه ایجاد این شگرد به این ترتیب است که نخست عضله رکتوم را به تدریج سفت و سپس آن را به تدریج شل می کنیم . کار را با سفت کردن تدریجی رکتوم آغاز کنید . به حس ناشی از افزایش تنش در رکتوم توجه کنید . سفت کردن عضله رکتوم را ادامه دهید تا به حداکثر انقباض برسید . سپس به آهستگی کم کم عضله رکتوم را شل کنید . به حس ناشی از افزایش آرامش در نواحی اطراف رکتوم توجه کنید .
زمانی که به حداکثر آرامش رسیدید ، تمام این فرایند را دوباره آغاز کنید و این بار سعی کنید رکتوم را کمی بیشتر از قبل منقبض کنید . سپس عضله را به آرامی شل کنید و این بار سعی کنید آن را حتی بیشتر از گذشته شل نمایید .این کار را پنج یا شش بار انجام دهید .
توجه کنید که چگونه رکتوم و عضلات شکم شما آرامش پیدا می کنند و شل می شوند و چطور این آرامش در تمام مسیر از شکم ، قفسه سینه به حنجره می رسد و از حنجره به فک و دهان ، لب ها و زبان شما گسترش می یابد.
آرامش پیش رونده یکی از کارآمد ترین تمرین ها است . ما می توانیم این تمرین را همیشه و همه جا تکرار کنیم و باید روزی چند بار آن را انجام دهیم .
پیش از اینکه با یک موقعیت گفتاری دشوار روبرو شویم ، پیشنهاد است که رکتوم را شل و حواس مان باشد که در حین گفتار هم شل باشد . پس از اینکه رکتوم را شل کردید توجه تان را روی گسترش آرامش از شکم و قفسه سینه تا تمام مسیر به گلو و دهان .. متمرکز کنید.
پیش از اینکه وارد اتاق مسئول یا رئیس بشوید ، یا مقابل مخاطب تان قرار بگیرید .. مطمئن بشوید که رکتوم شما شل می باشد .
وقتی که در صف نانوایی یا بانک ایستاده ایم ، رکتوم را شل کنید . ممکن است از تجربیات گذشته تان پی برده باشید که هر چه بیشتر در صف بایستید ، مدت زمان بیشتری را نگران خواهید بود و احتمالا لکنت شما بیشتر است .
اگر شما این شگرد آرامش را تمرین کنید ، وضع برعکس خواهدشد به عبارتی هر چه وقت بیشتری را در جایی به انتظار بگذرانید ، فرصت آن را خواهید داشت که بیشتر توجه تان را روی آرامش پیش رونده متمرکز کنید تا احتمال لکنت خودمان را کاهش دهیم .
3. تمرین سوم
تنفس شکمی یا تنفس سینه ای ؟
دو روش برای نفس کشیدن وجود دارد ؛ یا استفاده از عضلات قفسه سینه یا عضلات شکم . تنفس با شکم به تنفس شکمی معروف است .
شاید اینطور احساس بشود که تنفس شکمی آرامش بیشتری نسبت به تنفس سینه ای دارد . تکرار تنفس شکمی به ما کمک می کند تا عضلات مخل در شگرد وال سال وا را بهتر شل کنیم .
نخست با تمرین آرامش پیش رونده تمرین را شروع می کنیم و سپس با انجام تنفس شکمی به آرامی نفس می کشیم و با شل کردن عضلات شکم ، هوای بازدم را به آرامی و بدون فشار خارج می کنیم . اجازه می دهیم تا هوای بازدم به راحتی بین تار آوا ها و حنجره جریان پیدا کند .
نفس کشیدن با این شیوه ، کمک خواهد کرد تا دستگاه وال سال وا ، آرامش بیشتری داشته باشد . در حین تمرین اطمینان حاصل کنید که تمام عضلات وال سال وا کاملا شل باشند و آرامش تک تک آنها را احساس کنید .
از کجا متوجه شویم که چه نوع تنفسی را انجام می دهیم ؟
کف یک دست روی سینه و یک دست دیگر را روی شکم می گذاریم چشمان مان را می بندیم و با لمس و گوش دادن ، نفس هایمان را احساس می کنیم . همینطور می توانیم به پشت دراز بکشیم و یک کتاب روی شکم مان بگذاریم و اگر با نفس کشیدن کتاب بالا و پایین می رود ما تنفس شکمی داریم .
ما می توانیم این تمرین را که یکی از 6 تمرین عملی برای درمان لکنت است همیشه و همه جا انجام دهیم و باید هر روز چندین بار آن را تکرار کنیم. شیوه تنفسی بهتر این هست که تعداد دفعات دم و بازدم کمتر باشد و با حجم هوای بیشتر ، نفس مان عمیق تر باشد .
فراموش نکنیم که پیش از روبرو شدن با موقعیت گفتاری که برایمان به نظر آسان نیست ، تمرین تنفس شکمی را با تمرین آرامش پیش رونده ترکیب کنیم .
4. تمرین چهارم
چنانچه ضرورتی ندارد ، شگرد Valsalva رو انجام ندهید
فیزیک بدن ، در زمان هایی که لازم باشد ما را به انجام شگرد وال سال وا مجبور می کند مثل زمانی که تلاشی جسمی انجام می دهیم تا یه جعبه سنگین را جابجا کنیم .
اغلب اوقات وقتی هم که به شگرد وال سال وا هم نیازی نداریم باز آن را انجام می دهیم . مثلا وقتی که منتظر شخصی ایستاده ایم یا درب کشویی را باز می کنیم یا حتی هنگام برداشتن یه مداد ؛ البته که این کارها یک شگرد وال سال وای کامل نمی باشند اما ما ناخودآگاه این کار بیهوده را انجام می دهیم .
از این پس به این پدیده توجه بیشتری داشته باشیم و به صورت خودآگاه از برزو آن جلوگیری کنیم مگر اینکه واقعا لازم باشد. انجام مداوم این تمرین باعث می شود که عضلات مان را همیشه شل نگه داریم و کنترل بیشتری بر لکنت مان داشته باشیم
رانندگی و صحبت کردن
دقت کرده اید که هنگام رانندگی بیش از اوقات دیگر به لکنت می افتیم . یکی از عواملی که باعث لکنت بیشتر حین رانندگی می شود فشار آوردن روی پدال ها می باشد . با فشار روی یک پدال شگرد وال سال وا هم انجام می شود البته بستگی به نوع ماشین شما هم دارد مثلا خیلی فرق بین ماشین دنده اتومات و تریلی می باشد .
یکی دیگر از عواملی که باعث تشدید لکنت حین رانندگی می شود ، ترافیک می باشد . فشار عصبی که ترافیک روی افراد ایجاد میکند باعث انقباض عضلات می شود .
چیزهای زیادی حین رانندگی باعث حواس پرتی راننده و بروز تصادف می شوند . برای رانندگی ایمن ، صحبت کردن سرنشینان با راننده یا برعکس صحبت راننده با سرنشینان خیلی ضروری نمی باشد مخصوصا در حین تغییر مسیر ، تقاطع ها ، ورود به بزرگ راه ، سبقت گرفتن ، به هم پیوستن مسیرها. عادت به قطع گفت گو در این شرایط علاوه بر کنترل گفتگو ، گامی صحیح در مسیر جستجوی شما برا گفتار روان نیز خواهد بود
به هر حال ، در هنگام رانندگی هم ، انجام شگرد وال سال وا ضروری نمی باشد و باید آگاهانه عضلات خود را شل نگه داریم .
5. تمرین پنجم
شیوه واکنش خود را نسبت به فشار روانی دگرگون نمایید
یکی دیگر از تمرین های بیان شده در مقاله 6 تمرین عملی برای درمان لکنت این است که انسان‌ها نسبت به فشارهای روانی به شیوه‌های گوناگون واکنش نشان میدهند و افراد دارای لکنت به گروه کوچکی تعلق دارند که با سفت کردن عضلات سازوکار وال سال وا نسبت به فشارهای روانی واکنش نشان میدهند.
این عکس العمل ، که افراد دارای لکنت ، از این طریق نسبت به فشار روانی واکنش نشان میدهند احتمالاً علت اصلی لکنت است . کاری که باید انجام دهید بسیار ساده است .
هر بار که تحت فشار روانی قرار گرفتید باید آگاهانه ساز و کار وال سال وا را شل کنید این تمرین را هرجا و هر وقت که فشار روانی احساس می کنید انجام دهید حتی اگر صحبت نمی‌کنید .
از آرامش پیشرونده استفاده کنید ، آرامش عضلات شکم تان را احساس کنید از احساس آرامشی که به قفسه سینه حنجره و دهانتان گسترش می‌یابد لذت ببرید تنفس شکمی را انجام دهید
اگر هر بار که تحت فشار روانی قرار دارید ساز و کار وال سال وا را آگاهانه شل کنید این کار به تدریج به صورت خودکار در می‌آید . و البته تلاش و تکرار زیادی لازم هست تا یک عادت به صورت ناخود آگاه در ما ایجاد شود .
مطمئن باشید شما هم مانند دیگران در این جهان تنش زا از فشار روانی رنج می برید آدرنالین درخون شما جریان دارد و باعث ایجاد انواع اثرات جانبی ناخوشایند می‌شود ولی دست کم بعد از نهادینه کردن این تمرین در خودمان ، فشار روانی روی گفتار ما تاثیر نخواهد گذاشت .
تمرین 5 از 6 تمرین عملی برای درمان لکنت روی دیگران متمرکز شوید
زمانی که زیر فشار روانی قرار دارید احتمالا تمایل دارید تا ذهنتان را روی خودتان متمرکز نمایید به بیان کلی تر تمایل دارید تا بر آنچه که در ذهن و بدنتان می گذرد فکر کنید . با انجام این کار کم کم تماس شما با اطرافیان قطع می‌شود و این حالت احساس نگرانی شما را افزایش می‌دهد و برقراری ارتباط را دشوارتر می‌سازد .
باید این رفتار را تغییر دهید وقتی که زیر فشار روانی قرار دارید تلاش کنید تا بیشتر روی اطرافیان تمرکز داشته باشید اگر با اطرافیان در تماس باشید بیشتر احساس راحتی می کنید و فشار روانی شما فرو می‌نشیند.
با چشم باز به جهان بیرون نگاه کنید تا برقراری ارتباط برای شما آسان تر شود .
6_ تمرین ششم
شیوه نگرش خود را نسبت به واژه ها دگرگون کنید
یکی از دلایل بروز شگرد وال سال وا در حین گفتار این است که ما واژها را اشیاء سختی می دانیم که باید از دهان خارج شوند و به نادرست می پنداریم که برای بیان واژها فشار لازم است . در حین دستشویی کردن ، به خوبی از شگرد وال سال وا استفاده می کنیم ، و گمان می کنیم که این شیوه برای بیان واژه ها هم می تواند به کار گرفته شود .
باید بدانیم که واژها اشیاء سخت نیستند . هر واژه ترکیبی از حرکات آرام زبان ، لب ها ، ارتعاش تار آواها و جریان آرام هوا از شش هاست. تمام این فرآیند بدون زحمت صورت می گیرد. واژه ها اساسأ معنوی هستند .
زمانی که صحبت می کنید به واژها فکر کنید ، در به کار گیری فشار برای بیان واژها پافشاری نکنید . وقتی لکنت اتفاق می افتد فورا صحبت کردن را متوقف کنیم ، بدنمان را شل کنیم و سپس صحبت را دوباره آغاز کنیم . همانطور که در 6 تمرین عملی برای درمان لکنت با شما صحبت کردیم لکنت قابل درمان است و نیاز به کمی تمرین دارد.
نویسنده : یکی از دوستان شما
مدرسه لکنت ایران / بزرگترین مرکز تخصصی درمان لکنت در ایران
موسس مرکز : لیلا اسماعیلی گفتاردرمانگر تخصصی لکنت