بررسی انواع بی نظمی های شخصیتی
در این مقاله قصد دارم شما رو با برخی از انواع اختلالات شخصیتی روبرو کنم. فقط این نکته رو فراموش نکنین که برای تشخیص صحیح این اختلال نیازمند معاینات و ارزیابی های تخصصی روانشناسان و روانپزشکان هستیم و قصد برچسب زدن به خودمون یا اطرافیانمون رو نداریم.
اختلالات شخصیتی به گونه ای نیستن که اگر یک یا چند علامت رو در خودمون یا اطرافیانمون مشاهده کردیم ، بتونیم بگیم که اختلال شخصیت داریم.
تست های مختلفی وجود داره که با انجام دادن اونها میتونیم به این امر مهم پی ببریم ، پس برای تشخیص دقیقتر حتما به روانپزشک و روانشناس مراجعه کنین.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
اولین اختلالی که از بین انواع اختلالات شخصیتی درموردش صحبت میکنم اسکیزوئید هست.
schizoid personality disorder
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
(1) الگوی فراگیر جدایی از روابط اجتماعی و دامنه محدود ابراز هیجانات در موقعیت های میان فردی،که در اوایل بزرگسالی شروع میشود و در انواع زمینه ها وجود دارد، به طوری که با چهار ( یا تعداد بیشتری ) از موارد زیر نمایان میشود.
1_روابط صمیمی، از جمله عضوی از خانواده بودن را نه دوست دارد و نه اینکه از آن لذت می برد.
2_تقریبا همیشه فعالیت های منفرد را ترجیح می دهد.
3_به داشتن تجربیات جنسی با دیگری، اگر وجود داشته باشند، علاقه کمی دارد.
4_از فعالیت های کمی، اگر وجود داشته باشند، لذت می برد.
5_غیر از خویشاوندان درجه اول، دوستان نزدیک یا محرم اسرار ندارد.
6_نسبت به تحسین یا انتقاد دیگران بی تفاوت به نظر می رسد.
7_سردی عاطفی، جدایی، یا حالت عاطفی سطحی نشان می دهد.
(2) منحصرا” در دوره اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی همراه با ویژگی های روان پریشی، اختلال روان پریشی دیگر، یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی دهد و ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی بیماری جسمانی دیگر نیست.
توجه:اگر ملاک ها قبل از شروع اسکیزوفرنی برآورده شده باشند، «پیش مرضی» را اضافه کنید، یعنی، اختلال شخصیت اسکیزوئید ( پیش مرضی)».
اختلال شخصیت پارانوئید
paranoid personality disorder
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
- بی اعتمادی و سوء ظن فراگیر به دیگران به طوری که انگیزه های آنها به صورت بدخواهانه برداشت می شود، در اوایل بزرگسالی شروع می شود، و در موقعیتهای مختلف وجود دارد، به طوری که با چهار ( یا تعداد بیشتری) از موارد زیر نمایان می شود:
1_ بدگمانی ها، بدون مبنای کافی، که دیگران او را استثمار می کنند، به او صدمه می زنند، یا وی را فریب می دهند.
2_دل مشغول تردیدهای ناموجه در مورد وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان یا همکاران است.
3_مایل نیست اسرار خود را با دیگران در میان بگذارد که دلیل آن ترس بی جا در این باره است که از اطلاعات به صورت بدخواهانه علیه او استفاده خواهد شد.
4_از اظهارات محبت آمیز یا وقایع خوشایند، معانی پنهان تحقیرآمیز یا تهدیدکننده برداشت می کند.
5_همواره به دیگران کینه می ورزد (یعنی، توهین ها، بی حرمتی ها، یا تحقیرهای دیگران را نمی بخشد).
6_حملاتی را به شخصیت یا اعتبار خود احساس می کند که برای دیگران آشکار نیستند و زود با عصبانیت واکنش نشان می دهد یا حمله متقابل می کند.
7_بدون دلیل موجه، در مورد وفاداری همسر خود سوء ظن مکرر دارد.
(2) منحصرا” در دوره اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی همراه با ویژگی های روان پریشی، یا اختلال روان پریشی دیگر روی نمی دهد و ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی بیماری جسمانی دیگر نیست.
توجه : اگر ملاک ها قبل از شروع اسکیزوفرنی برآورده شده باشند، «پیش مرضی» را اضافه کنید، یعنی، «اختلال شخصیت پارانوئید ( پیش مرضی)»
اختلال شخصیت کلی از انواع اختلالات شخصیتی
general personality disorder
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
- الگوی بادوام تجربه درونی و رفتار که به طور محسوسی از انتظارات فرهنگ فرد منحرف می شود. این الگو در دو یا تعداد بیشتری از زمینه های زیر آشکار می شود:
1_ شناخت ( یعنی، روشهای درک کردن و تعبیر کردن خود، دیگران، و رویدادها).
2_حالت عاطفی (یعنی، دامنه، شدت، تغییرپذیری، و مناسب بودن پاسخ هیجانی).
3_عملکرد میان فردی.
4_کنترل تکانه.
- این الگوی بادوام در دامنه وسیعی از موقعیت های شخصی و اجتماعی انعطاف ناپذیر و فراگیر است.
- این الگوی بادوام به ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا زمینه های مهم دیگر عملکرد منجر می شود.
- این الگو پایدار و طولانی مدت است، و شروع آن می تواند حداقل به نوجوانی یا اوایل بزرگسالی برگردد.
- این الگوی بادوام به عنوان تجلی یا پیامد اختلال روانی دیگر، بهتر توجیه نمی شود.
- این الگوی بادوام ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد ( مثل سوء مصرف مواد مخدر، دارو) یا بیماری جسمانی دیگر ( مثل آسیب سر) نیست.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
Antisocial Personality Disorder
یکی دیگر از انواع اختلالات شخصیتی اختلال شخصیتی ضد اجتماعی هست .
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
(1) الگوی فراگیر نادیده گرفتن و نقض کردن حقوق دیگران، که از ۱۵ سالگی روی می دهد، به طوری که توسط سه ( یا تعداد بیشتری ) از موارد زیر نمایان می شود:
1_ ناتوانی در پیروی کردن از هنجارهای اجتماعی در رابطه با رفتارهای قانونمند، که با انجام دادن مکرر اعمالی نمایان می شود که موجباتی برای دستگیری هستند.
2_ فریبکاری، به صورتی که با دروغگویی، استفاده از نام مستعار، یا کلاهبرداری از دیگران برای نفع با لذت شخصی نمایان می شود.
3_ تکانشگری یا ناتوانی در از پیش برنامه ریزی کردن.
4_ تحریک پذیری و پرخاشگری، به صورتی که با کتک کاری ها با حملات مکرر نمایان می شود.
5_ بی توجهی بی پروا در مورد ایمنی خود یا دیگران.
6_ غير مسئول بودن مداوم، به صورتی که با ناتوانی مکرر در نگهداشتن رفتار شغلی ثابت یا بازپرداخت تعهدات مالی نمایان می شود.
7_ عدم پشیمانی، به صورتی که با بی تفاوت بودن نسبت به آزار دادن، بد رفتاری کردن، یا دزدی از دیگران یا توجیه کردن آنها نمایان می شود.
(2) فرد حداقل ۱۸ ساله است.
(3) شواهدی از اختلال سلوک با شروع قبل از ۱۵ سالگی وجود دارد.
(4) وقوع رفتار ضد اجتماعی منحصرا در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی نیست.
اختلال شخصیت مرزی از انواع اختلالات شخصیتی
Borderline Personality Disorder
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
(1) الگوی فراگیر بی ثباتی روابط میان فردی، خودانگاره، و عواطف، و تکانشگری محسوس که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد به طوری که با پنج ( یا تعداد بیشتری ) از موارد زیر نمایان می شود:
1_ تلاش های شتاب زده برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی. ( توجه: رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک ۵ ارایه شده است، منظور نکنید).
2_ الگوی روابط میان فردی بی ثبات و شدید که با نوسان کردن بین دو حد افراط آرمانی کردن و کوچک شمردن مشخص می شود.
3_ اختلال هویت: خودانگاره یا خودپنداره که به طور محسوس و دایمی بی ثبات است.
4_ تکانشگری در حداقل دو زمینه که به صورت بالقوه به خود صدمه می زند ( مثل خرج کردن،آمیزش جنسی، سوء مصرف مواد، رانندگی بی پروا، پرخوری). (توجه: رفتار خودکشی گرا یا جرح خویشتن را که در ملاک ۵ ارایه شده است منظور نکنید).
5_ رفتار، ژست ها، یا تهدیدهای خودکشی گرا یا رفتار جرح خویشتن مکرر.
6_ بی ثباتی عاطفی ناشی از واکنش پذیری محسوس خلق ( مثل ملال دوره ای شدید،تحریک پذیری، یا اضطراب که معمولا چند ساعت و به ندرت بیش از چند روز ادامه می یابند).
7_ احساسات پوچی مزمن.
8_ خشم نامناسب و شدید یا مشکل کنترل کردن خشم ( مثل نشان دادن مکرر عصبانیت، خشم مداوم، کتک کاری های مکرر).
9_ اندیشه پردازی پارانوئید موقتی، مرتبط با استرس یا نشانه های تجزیه ای شدید.
اختلال شخصیت نمایشی
Histrionic Personality Disorder
آخرین اختلالی که از بین انواع اختلالات شخصیتی در سایت لکنت ایران بررسی میکنیم ، اختلال شخصیتی نمایشی است
ملاک های تشخیصی این اختلال عبارتند از:
- الگوی فراگیر تهییج پذیری و توجه خواهی مفرط، که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد، به صورتی که با پنج ( یا تعداد بیشتری ) از موارد زیر نمایان می شود:
1_ در موقعیت هایی که کانون توجه نیست، ناراحت است.
2_ تعامل با دیگران اغلب با رفتار نامناسب اغواگری یا تحریک آمیز جنسی مشخص می شود.
3_ هیجانات را به صورتی که فورا تغییر می کنند و سطحی هستند، ابراز می کند.
4_ همواره برای جلب کردن توجه به خود از ظاهر جسمانی استفاده می کند.
5_ سبک گفتاری دارد که بیش از حد به برداشت کلی منجر می شود و فاقد جزئیات است.
6_ هیجان را به صورت نمایشی، ساختگی، و اغراق آمیز ابراز می کند.
7_ تلقین پذیر است (یعنی، به راحتی تحت تأثیر دیگران با شرایط قرار میگیرد).
8_ روابط را صمیمی تر از آنچه واقعا هستند، تصور می کند.
منبع : کانال انجمن روانشناسی ایران
مدرسه لکنت ایران (بزرگترین مرکز تخصصی گفتاردرمانی و درمان لکنت در ایران)