ناروانی طبیعی
حتما شنیدین که میگن بچه ها در طی دوره ی زبان آموزیشون و مرحله رشد گفتارشون ممکنه دچار یکسری ناروانی های موقتی بشن که خودش بعد از مدتی خوب میشه. بله منظورمون همون ناروانی ها هستن که طبیعی هستن و نیاز به درمان ندارن ! البته اگر والدین ناروانی طبیعی رو لکنت زبان فرض نکنن و به بچه بازخورد های اشتباه ندن و کارهای اشتباهی در حین صحبت کردنش نکنن میشه امیدوار بود به بهبودی سریعش. پس اول باید بشناسیمش و بدونیم آیا این مشکل ناروانی طبیعی هست یا نه؟
ناروانی طبیعی چیست؟
بچه ها در دوره ی زبان آموزیشون سعی میکنن اشکال مختلف زبانی رو یاد بگیرن، گاهی توی به کار بردن این اشکال مختلف با بزرگسالان رقابت میکنن، به همین دلیل ممکنه برای بعضی از بچه ها این دوره ی رشد گفتار و زبان با کمی ناروانی همراه بشه که معمولا به شکل تکرار ، به میان اندازی و اصلاح کردن دیده میشه. گفتار این بچه ها ما بین گفتار روان و لکنت زبان قرار داره ، شدت ناروانی هاشون بسیار خفیف هست و برخی از روزها ممکنه کاملا روان صحبت کنن. ناروانی هاشون ممکنه با رشد زبان، یادگیری های حرکتی یا تاثیرات محیطی یا رشدی مرتبط باشه.
رفتارهای مرکزی که دارن شامل این موارد هست: تکرار بخشی از کلمه ، تکرار کلمه تک هجایی، تکرار کلمه چندهجایی، تکرار عبارت، به میان اندازی، اصلاح عبارت های ناکامل ، کشیده گویی ، مکث کردن های سفت.
برای درخواست مشاوره درمان لکنت زبان در کودکان و کسب اطلاعات بیشتر به صفحه لکنت مراجعه کنید.
تفاوت ناروانی و لکنت چیست؟
ویژگی هایی که ناروانی طبیعی رو از لکنت متمایز میکنه ، مقدار ناروانی ، تعداد واحدهای تکراری ، نوع به میان اندازی ها و نوع ناروانی هاست که به سن کودک بستگی داره.
مقدار ناروانی:
به صورت شمارش تعداد ناروانی ها توی هر 100 کلمه یا هجا محاسبه میشه. بهتره که در سطح هجا انجام بشه چون همینطور که بچه ها بزرگتر میشن تمایل بیشتری به استفاده از کلمات چندهجایی دارن و وقتی هجا در ر گرفته میشه، بین بچه ها با سن های مختلف، یکسان سازی صورت میگیره. به طور معمول 6-7 ناروانی طبیعی یا کمتر از این تعداد توی هر 100 کلمه ، ناروانی طبیعی محسوب میشه (ولی بسامد ناروانیهای طبیعی یک مقیاس بالینی قطعی نیست و نباید فقط به همین مسئله اکتفا کرد)
تعداد واحدهای هر تکرار و به میان اندازی ها
تکرارهای طبیعی معمولا فقط یک واحد اضافی دارن. به میان اندازی ها هم فقط یک واحد هستن. قانون: اگر یک یا دو واحد تکرار یا به میان اندازی وجود داشته باشه معمولا میگیم ناروانی طبیعی هستن.
نوع ناروانی هایی که متداول تر هست
به میان اندازی، اصلاح کردن و تکرار کل کلمه ، متداول ترین انواع ناروانی های طبیعی کودکان غیرلکنتی بودن که دریک پژوهش که محدوده ی سنی 2.5 تا 8 سال رو داشتن به دست اومده. ناروانی های متداول دو دسته هستن: 1- تکرار زنجیره های گفتار تک هجایی یا کمتر ( کلمات تک هجایی یا بخش هایی از کلمه تکرار میشن) 2- به میان اندازی ها .
با رشد بچه ها ، ناروانی های متداول اونها هم تغییر میکنه . مثلا بچه های بین 2تا3.5 سال، توی تعداد اصلاح هاشون و تکرار عبارت هاشون ، افزایش نشون میدن که همراه با کاهش تکرار بخش هایی از کلمه و به میان اندازی هاشون هست. وقتی بچه هایی که لکنت ندارن بزرگتر میشن ، تکرار بخشی از کلمه شون کاهش پیدا میکنه حتی اگه انواع دیگه ی ناروانی هاشون افزایش پیدا کنه. پس افزایش تکرار بخشی از کلمه ، وقتی که کودک رو بعد از مدت زمان طولانی میبینیم ممکنه یک علامت نگران کننده باشه.
ویژگی های ناروانی طبیعی در کودکان غیر لکنت زبان
-عدم وجود بیش از 10 ناروانی در هر 100 کلمه (یعنی کمتر از 10 تا ناروانی دارن توی هر 100 کلمه شون).
-به طور معمول یا یک واحد تکرار دارن یا دو واحد.
-بیشتر انواع متداول ناروانی های طبیعی رو دارن (مثل به میان اندازی ، اصلاح کردن، تکرار کل کلمه) بعد از سه سالگی معمولا توی تکرار بخشی از کلمه ، روند کاهشی رو مشاهده میکنیم.
-معمولا رفتارهای ثانویه ندارن.
-کودکی که ناروانی طبیعی داره ، به ندرت به ناروانی طبیعش توجه میکنه و به راحتی حرفش رو میزنه.
ناروانی طبیعی در چه سنی رخ می دهد؟
ناروانی ممکنه حتی قبل از 18 ماهگی هم شروع بشه و معمولا بین 2 تا 3.5 سالگی به اوج خودش میرسه و بعد از اون به آرومی کاهش پیدا میکنه و حتی شکلش هم تغییر پیدا میکنه.(تکرارها بعد از 3.5 سالگی کاهش پیدا میکنن ولی اصلاح کردن و بازبینی ممکنه افزایش پیدا کنه) دلیل این کاهش و افزایش هم ممکنه رشد زبان و گفتار باشه که یکی از تاثیرگذارترین عوامل بر روی روانی گفتار هست. مثل استفاده کردن کودک از کلمات پیچیده یا جملات طولانی تر که باعث میشن ناروانی بیشتری اتفاق بیفته. علاوه بر این موارد ، کنترل حرکتی گفتار هم میتونه یک عامل موثر دیگه توی این مسئله باشه. در کنار همه اینها ، یکسری حوادث استرس زا هم ممکنه توی محیط زندگی کودک اتفاق بیفته که میتونن به صورت موقتی ناروانی های طبیعی کودک رو افزایش بدن. این موارد حتی توی بزرگسالان بدون لکنت هم باعث افزایش ناروانی های طبیعی گفتارشون میشه چه برسه به بچه ها.
عواملی که در افزایش ناروانی های طبیعی بچه ها نقش دارند
نیازهایی که بچه ها برای کسب زبان دارن، تاخیر مهارتهای کنترل حرکتی گفتار، استرس هایی که ممکنه توی محیط زندگی کودک رخ بده، تهدید های امنیتی مثل اسباب کشی کردن- طلاق والدین- بستری شدن یا بیماری های دیگه- فشارهای معمول روزانه ای که به کودک وارد میشه مثل رقابت و هیجان داشتن موقع حرف زدن.
برای درمان ناروانی لازمه که والدین به گفتاردرمانگر متخصص در حیطه درمان لکنت مراجعه کنن تا بعد از انجام ارزیابی های تخصصی و تشخیص ناروانی طبیعی ،یکسری مشاورات اولیه رو از گفتاردرمانگر دریافت کنن.
نویسنده : لیلا اسماعیلی گفتاردرمانگر تخصصی لکنت (مدرسه لکنت ایران)