خطاهای شناختی و ارتباط آن با لکنت، موضوع مطلبی هست که امروز در مورد آن صحبت خواهیم کرد
*سوال یکی از افراد دارای لکنت* : از اجرای شیوه ها خجالت میکشم، راه حلش چیه؟).
پاسخ از : عمار کاریزی، تجربه ی شخصی
خطاهای شناختی با مثال
ریشه ی اصلی اش از نگرش ماست… از اینه که فکر میکنیم آدمها و قضاوتهاشون خیلی مهمن… از اینه که فکر میکنیم من خیلی مهمم و باید عالی و ایده آل باشم همیشه… من کی ام که باید همیشه عالی جلوه کنم؟ اصلا من کجای این دنیای بزرگم؟ اصلا بودن و نبودنم چقدر مهمه برای این جهان عظیم که حالا بخواد با شیوه حرف زدن یا بی شیوه حرف زدنم مهم باشه… چقدر آدم بودن و الان نیستن؟ به کجای این جهان برخورد؟ که حالا بخواد با شیوه حرف زدنم برای جهان و جهانیان مهم باشه؟ وقتی جهان اینقدر به من بی اعتناست، چرا من اینقدر بهش اعتنا کنم؟ در این حالت عقلانی نیست که منم به قضاوت جهان بی اعتنا باشم؟
فکر کنین روی این موارد… عمیق و اساسی فکر کنین… با فکر کردن خیلی از سوال‌ها و دغدغه هامون جواب پیدا میکنه.
البته تمام این توضیحات با این فرضه که ما قبول کنیم شیوه ها واقعا به چشم بقیه زشت و زننده ست… که البته خود همین فرض هم قابلِ مناقشه ست و با رفع خطاهای فکری و شناختی مون میشه به این نتیجه رسید که اجرای شیوه ها اونقدرا هم زشت و زننده نیست.
( در ادامه ۱۰ خطای فکری و شناختی و مصادیق آن در لکنت را بررسی میکنیم).
۱۰ “خطای شناختی” مسبب روحیات منفی و بررسی مصادیق آن در لکنت
انواع خطاهای شناختی
اغلب کسانی که این خطاهای شناختی را مطالعه نموده اند معتقدند که این معلومات زندگیشان را متحول کرده است.
با این حال توجه داشته باشید که در بسیاری از مواقع افکار منفی، سالم و بجا هستند تشخیص افکار سالم از ناسالم و اینکه چگونه با موقعیت‌های به راستی منفی برخورد واقع بینانه داشته باشیم به همان اندازه ی رهایی از افکار و احساسات مخدوش اهمیت دارد.
۱_ تفکر هیچ یا همه چیز
همه چیز را سفید و درغیر این‌صورت سیاه می‌بینید، در نظرتان هرچیزی کمتر از کامل، شکست تلقی می‌شود.
-فرد درمانجو با یک و فقط یک لکنت احساس شکست می‌کند.
-درمان شده ها ، لکنتشان را کنترل می‌کنند پس درمان نشده اند.
و…
۲_ تعمیم مبالغه آمیز
هرحادثه منفی و شکستی را، شکستی تمام عیار و تمام نشدنی تلقی می‌کنید و آن را با کلماتی چون هرگز و همیشه توصیف می‌کنید:
ـ من همیشه با فلانی لکنت می‌کنم.
-من همیشه پشت تلفن شکست می‌خورم.
و…
۳_ فیلتر ذهنی
تحت تاثیر یک حادثه منفی همه واقعیتها را تار می‌بینید. به جزئی از حادثه ی منفی توجه دارید و بقیه را فراموش می‌کنید. شبیه چکیدن قطره ی جوهر که کل بشکه آبی را کدر می‌کند.
-فلانی بعد از لکنت مسخره ام کرد پس همه بعد از لکنت مسخره ام می‌کنند.
رایج ترین خطاهای شناختی
۴_بی توجهی به امر مثبت
با بی ارزش شمردن تجربه ها و کارهای خوب خود، اصرار بر مهم نبودن آن ها دارید. کارهای خوب خود را بی اهمیت می‌خوانید و می‌گویید هرکسی می‌تواند این کار را انجام دهد.
– درست است که پیشرفت کرده ام اما تا زمانی که توی جامعه نتوانم روان حرف بزنم فایده ای ندارد (روان حرف زدن در وویس های تلگرامی و جلسات گروهی فایده ای ندارد).
۵_ نتیجه گیری شتابزده
بی آنکه زمینه و دلیل محکمی وجود داشته باشد، شتابزده نتیجه گیری می‌کنید:
فلانی مسخره ام خواهد کرد.
آبرویم خواهد رفت.
از عهده ی انجام این کار برنخواهم آمد.
فلانی در درمان موفق نبود پس گفتاردرمانی فایده ای ندارد.
۶_ درشت نمایی
از یک سو درباره اهمیت مسائل و شدت اشتباهات خود مبالغه می‌کنید و از سوی دیگر، اهمیت جنبه های مثبت زندگی را کمتر از آنچه که هست برآورد می‌کنید.
آدمی که لکنت داشته باشد، بمیرد بهتر است.
وقتی نتوانیم دو کلمه حرف بزنیم و حق‌مان را بگیریم پس به درد لای جرز دیوار می‌خوریم.
من که لکنت دارم پس در هیچ چیز پیشرفت نمی‌کنم
خطاهای شناختی چیست
۷_ استدلالِ احساسی
فرض را بر این می‌گذارید که احساساتِ منفی شما لزوماً منعکس کننده واقعیت‌هاست:
چون من از لکنت احساس شرم می‌کنم پس لکنت در نظر بقیه افراد خیلی زشت و بد است.
احساس کردم توی دلش چقدر به من ترحم کرد یا مسخره ام کرد.
۸_ بایدها
انتظار دارید که اوضاع آن‌طور که شما می‌خواهید و انتظار دارید، باشد.
بایدها تولید تمرُد می‌کنند و اشخاص تشویق می‌شوند که درست بر عکس آن را عمل کنند.
مردم باید به من احترام بگذارند.
هیچکس نباید به من بخندد.
همه باید با شعور و با فرهنگ باشند…
۹_ بر چسب زدن
به جای اینکه بگویید اشتباه کردم به خود برچسب منفی می‌زنید و می‌گویید من بازنده هستم.
این برچسب‌ها (احمق، شکست خورده، بازنده و … ) منجر به خشم، اضطراب و دلسردی و کاهش عزت نفس می‌شود.
من بی عرضه ام که نمی‌توانم درست حرف بزنم.
ای بی‌عرضه باز هم نتوانستی شیوه را رعایت کنی.
۱۰_ شخصی سازی و سرزنش
خود را بی جهت مسئول حادثه ای قلمداد می‌کنید که به هیچ وجه امکان کنترل آن را نداشته اید. شخصی سازی منجر به احساس گناه، خجالت و ناشایسته بودن می شود.
پدر و مادرم به خاطر لکنت من خجالت میکشند پس من مقصرم.
من باعث لکنت فرزندم شده ام…
درمان خطاهای شناختی
خطاهای فکری و شناختی را مطالعه و مصادیق آن را در خود شناسایی کنید.
نویسنده : عمار کاریزی ، استاد دانشگاه
مدرسه لکنت ایران تا خاموشی کامل چراغ لکنت همراه شماست.
مدرسه لکنت ایران (اولین و بزرگترین مرکز تخصصی گفتاردرمانی و درمان لکنت در ایران)
صفحه اینستاگرام مدرسه لکنت ایران (کلیک کنید)
http://www.instagram.com/mrsgoft/
نحوه ارزیابی کیفی شدت لکنت کودک
نحوه ارزیابی کیفی شدت لکنت کودک در ویدیوی زیر آموزش داده شده است.