لکنت چیست ؟ اغلب ما این واژه را در مورد افراد مختلف شنیده ایم ، اما در واقع چه مفهومی دارد ؟ علت لکنت چیست ؟ انواع لکنت را بشناسیم و در نهایت نحوه تعامل با افراد دارای لکنت را یاد بگیریم.
گفتار طبیعی چیست؟
گفتار طبیعی چیزی فراتر از ذهنیات ما و گفتار فعلی کودکمان است. طبیعی بودن گفتار اغلب قضاوتی شخصی و فردی محسوب میشود چراکه اغلب ما فکر میکنیم حالت معمول گفتار چیزی است که از طریق گویندگان تلویزیون و یا رادیو میشنویم. و معمولا عیار گفتار کودک را بر اساس این باور میسنجیم اما در حقیقت گفتار طبیعی ، گفتاری است که مفهوم صحبت و احساس فرد را بهتر منتقل کند. هرکدام از مردم سبک و سیاق متفاوتی در صحبت کردن دارند .
برخی صدای رساتر دارند و برخی نیز آنچنان سرعتی در گفتارشان دارند که به سختی جملاتشان شنیده میشود. عده ای اصطلاحا تپق میزنند و در صدد رفع و اصلاح کلمات و جملاتشان هستند. برای نمونه حروف م و ع را تکرار میکنند و در نهایت ، از رساندن مفهوم و منظورشان عاجز میمانند.
اغلب انسان ها بین همین دسته از افراد قرار میگیرند ، پس چگونه میتوانیم در مورد گفتار طبیعی یا غیر طبیعی کودکمان نظرات قاطعی صادر کنیم. ذکر این نکته ضروری است که اگر مبنای بررسی گفتار کودکتان ، گویندگان حرفه ای رادیو و تلویزیون باشند ، طبیعی است که در خصوص گفتار فرزندتان ، نگران باشید.
بهتر است بدانید که هرچقدر درک و مطالعه بیشتری نسبت به لکنت داشته باشید، راحت تر میتوانید متوجه عادی یا غیرطبیعی بودن گفتار فرزندتان شوید. البته برای این کار ، بهتر است با یک آسیب شناس گفتار به منظور ارزیابی گفتار فرزندتان ، مشورت کنید.
لکنت رشدی چیست ؟
لکنتی که در سنین رشد زبان آموزی کودک آغاز میشود، معمولا بین 2 تا 5 سالگی و در موارد کمی تا 12 سالگی حتما شروع میشود.
علائم لکنت چیست ؟
علائم لکنت شامل تکرار ( تا تا تا تابلو ) یا (ت ت ت تابلو) کشیده گویی ( تااااااااابلو ) و یا وقفه در ابتدای یک کلمه یا قسمتی از آن است که فرد برای گفتن آن تلاش و تقلا میکند.
کودکان دارای لکنت به خوبی از نحوه بیان جملات آگاهی دارند چراکه ممکن است بارها و بارها این کلمات را بدون لکنت گفته باشند اما در حال حاضر و با توجه به موقعیتی که در آن قرار گرفته اند، نمیتوانند کلمه را آرام و بدون دغدغه برزبان بیاورند و فشار نسبتا زیادی را متحمل میشوند.
علائم ثانویه لکنت
کودکان دارای لکنت برای لکنت نکردن تلاش میکنند و یا سعی میکنند پس از وقوع لکنت از آن عبور کنند. پلک زدن ، چرخاندن چشم ها به اطراف ، کوبیدن پاها بر زمین ، و واکنش های مختلف فیزیکی از نمونه های بارز تقلا کردن در کودکان دارای لکنت به شمار میرود. معمولا اینگونه فشارها مدتی بعد از شروع لکنت در کودک اتفاق می افتد. شاید این تلاش ها و استفاده کردن از فشارهای فیزیکی ، ابزار کمکی خوبی برای نجات کودک از لکنت باشد.
حتی شاید به بهتر صحبت کردن کودک نیز کمک کند اما این تلاش ها به مرور زمان ممکن است صحبت کردن را برای کودک مشکل کند و از طرفی نهادینه شدن این عادتها آسیب های بعدی را نیز در پی خواهد داشت ، به طور قطع برای رفع این مشکل به یک آسیب شناس گفتار وزبان ( گفتاردرمانگر تخصصی لکنت) احتیاج است.
علت لکنت چیست؟
این سوالی است که والدین دائما میپرسند، آنها میگویند که چرا فرزند من لکنت دارد؟ اما هیچ کس به طور قطع علت ایجاد لکنت را نمیداند. البته طبیعی است که والدین بخواهند علت آن را جویا شوند.
به نظر میرسد که اگر علت اصلی لکنت شناخته شود گام های موثری برای برطرف کردن آن برداشته خواهد شد اما در حال حاضر برای کمک به کودک نیازی برای پاسخ به این سوال نداریم چراکه هدف اصلی کمک به کودک برای روانی در گفتار است.
چرا لکنت فرزندم نوسان دارد؟
نوسان ، شدت و نوع لکنت در کودکان به محیط ها و موقعیت های مختلف بستگی دارد. حتی در یک زمان مشخص هم ممکن است لکنت دچار بی ثباتی و تغییرات بسیاری شود.
در حال حاضر و به طور دقیق علت این بی ثباتی مشخص نیست اما مسلما عواملی مانند هیجان، خستگی، نگرانی، عجله داشتن هنگام صحبت کردن و فشار و نگرانی در کودک، لکنت را تشدید میکند. ضمن آنکه نباید فراموش کنیم اغلب مردم هم در چنین شرایطی گفتار روان و عادی خود را از دست می دهند و نمی توان توقعی بیجا از کودک داشت که در تمام موقعیت ها حالت آرام و طبیعی خود را حفظ کند.
البته ممکن است کودک بدون شرایط و دلایل مشخصی که در بالا ذکر شد در شرایط آرام و بدون تنش نیز دچار لکنت شود. این خصلت بی ثباتی لکنت باعث سردرگمی متخصصان و گیج شدن والدین شده است. باید قبول کنیم که زمان و شدت لکنت اصلا قابل پیش بینی نیست و به جای نگرانی باید دنبال راه حل باشیم.
درمان لکنت چیست ؟
ابتدا ببینیم لکنت را چگونه تشخیص بدهیم!
لکنت در بسیاری از کودکان پیش از آغاز دوران مدرسه نمایان میشود . برخی از کودکان در سنین خردسالی که صحبت کردن را شروع میکنند مثل یک کودک دارای لکنت بعضی از صداها را تکرار ویا برخی حروف را درست تلفظ نمیکنند که این امر تشخیص لکنت را کمی مشکل میکند.
ممکن است کودک گاهی اوقات لکنت کند و بی هیچ دلیل واضحی در برخی از موقعیت ها دچار لکنت شود هرچند که در سایر موقعیت ها لکنت رخ ندهد. و کودک از گفتاری روان بهره ببرد.
روزها و هفته ها و ماه های طولانی سپری میشود و مشکل خاصی در کودک نمایان نمی شود اما پس از مدتی و بدون هیچ علامتی کودک وارد مرحله ای میشود که به محض بازکردن دهانش ، لکنت میکند. برای تشخیص لکنت در کودک بهتر است به مواردی که در ذیل به آنها اشاره میکنیم توجه کرد:
معمولا بسیاری از اختلالات گفتاری در شروع جملات اتفاق می افتد و کودکان دارای لکنت نیز اغلب در همان لحظه شروع گفتار دچار مشکل میشوند. کودک به هنگام بروز لکنت بخش هایی از لغات مانند اصوات و هجاها را تکرار میکند و قبل از تمام کردن جملاتش معمولا قسمتی از کلمات را چند بار بازگو میکند ، گاهی یک صدا از کلمه را به صورت کشیده تر و طولانی تر میگوید.
هرچند لکنت کودکان میتواند به صورت قفل نیز باشد که در این حالت اصطلاحا کودک گیر میکند و هیچ صدا یا کلمه ای از دهانش خارج نمی شود و مدام برای لکنت نکردن تقلا میکند ، در این شرایط کودک تلاش زیادی میکند تا نگاه خود را از دیگران بدزدد و صحبتی روان تر داشته باشد.
تمام این عوامل نشانه های لکنت است و در صورت مشاهده یک یا بخشی از آنها در کودکتان باید هرچه زودتر به یک درمانگر متخصص در زمینه لکنت کودکان مراجعه حضوری یا آنلاین داشته باشید.
لکنت نشانه چیست؟
آغاز لکنت به طور کلی در دوره ی حساس تکامل زبانی گفتاری یعنی موقعی که کودک از بیان عبارت دوکلمه ای به صحبت کردن در قالب جمله پیشرفت میکند میباشد. این دوره عموما بین سن 2 تا 5 سالگی است اما گاهی اوقات زودتر از 18 ماهگی نیز شروع میشود.
احتمال ایجاد لکنت تا سن 12 سالگی به تدریج کاهش میابد. در حقیقت اکثر کودکانی که دچار لکنت شده اند ، مدت ها قبل از بروز لکنت ، استفاده از جملات را به خوبی یادگرفته اند و از آنها استفاده کرده اند اما بنا به هردلیلی به مرور زمان لکنت در آنان تشکیل شده و توسعه یافته است.
بنابراین والدین قبل از بروز لکنت هیچ شک و گمانی در مورد مشکل در رشد طبیعی گفتار و زبان کودک خود ندارند ضمن آنکه لکنت در اکثر افرادی که لکنت دارند قبل از سن 5 سالگی شروع شده است، و معمولا لکنت در کمتر فردی بعد از سن 12 سالگی شروع می شود.
بنابراین لکنت اختلالی است که در کودکی آغاز و به مرور زمان رشد میکند. بروز لکنت قبل از اینکه کودک بیان کردن جملات معنی دار را بیاموزد بعید به نظر میرسد.
چه تعداد از افراد در ایران لکنت دارند؟
متاسفانه آمار دقیقی در کشور ما ایران در دست نیست اما تقریبا 45 میلیون نفر در سراسر جهان لکنت میکنند.
آیا لکنت مشکلی متداول در میان مردم است ؟
اکثر ما تجربه برخورد با افراد دارای لکنت در میان همسایگان ، خانواده ، دوستان یا همکاران خود را داشته ایم ، در هر حال به طور تقریبی حدود 5 درصد از کودکان ، یک دوره ی حداکثر 6 ماهه از لکنت را طی میکنند .
احتمال بروز لکنت در بعضی از خانواده ها بیشتر است. مدارک محکمی وجود دارد که نشان میدهد 60 درصد از کودکانی که لکنت میکنند در خانواده شان عضو دیگری وجود دارد که دارای لکنت است.
در کدام گروه سنی احتمال بروز لکنت بیشتر است؟
اول ویدیو درمان شدن سبحان جان پسر گلمون رو ببینیم.
بیشترین میزان شیوع لکنت به گروه سنی کودکان پیش از سن دبستان تعلق میگیرد. و در بین افراد بزرگسال احتمال وقوع لکنت کاهش میابد.
افراد بزرگسال معمولا احساس میکنند که لکنت ، تحصیل ،شغل و فعالیت های اجتماعی آنها را تحت تاثیر قرار میدهد اما بهتر است از افراد موفق و مشهوری یاد کنیم که سالهای زیادی از عمر خود را با لکنت سپری کرده اند.
از جمله این افراد میتوان به وینستون چرچیل ، اسحاق نیوتون ، جرج ششم پادشاه انگلستان و همچنین نویسندگان و بازیگران مشهور بسیاری اشاره کرد.
آیا نوع و ظاهر لکنت در کودکان یکسان است ؟
به ندرت میتوان شباهتی در صدا و ظاهر دو انسان پیدا کرد، لکنت هم از جمله ویژگی هایی است که در کودکان مختلف تفاوت های چشمگیری دارد که از همان روزهای آغازین یادگیری گفتار میتواند قابل مشاهده باشد.
حدود 30 درصد از کودکان دارای لکنت برای روان صحبت کردن تلاش میکنند که همین امر فشار روحی و احساسی را برای آنها به همراه دارد. معمولا این تلاش ها با لرزش آرواره ، اشک ریختن و ناکامی همراه میشود. (علائم ثانویه لکنت)
پسرها بیشتر لکنت میگیرند یا دخترها ؟
تعداد پسرانی که لکنت میکنند تقریبا چهار برابر دختران است. به هر حال پسران نسبت به دختران ، زمینه مساعدتری برای کسب سایر مشکلات گفتاری غیر از لکنت دارند.
این اختلاف آشکار بین دخترها و پسرها در خصوصیات بیولوژیکی ، رشد و بلوغ فیزیکی ، توسعه و رشد زبان یا گفتار و همچنین اختلاف در رفتار والدین و توقعاتی که از پسرها نسبت به دخترها دارند مربوط میشود. ( برای همه این موارد ، مستندات کافی وجود دارد)
تغییرات لکنت کودکان در گذر زمان چگونه است ؟
پس از مدتی و به دلیل تغییرات لکنت از نظر نوع و شدت آن ، والدین از درمان ناامید میشوند. تداوم اختلالات گفتار و زبان در کودکان موجب پیدایش تغییرات و حرکات اضافه ای مانند چشمک زدن، لرزش لب ها ، و یا تکان دادن سر ، شانه ، دست ، کوبیدن پا بر زمین ، در حین صحبت کردن میشود.
اغلب اوقات این حرکات همان گونه که در ابتدا ظاهر شده بودند ، به تدریج و با گذشت زمان ، از بین خواهند رفت . اما واکنش بعضی کودکان به اختلالات گفتاری به دلیل ناکام ماندن در ارتباط با دیگران ممکن است به صورت اجتناب کردن در گفتگوها و موقعیت ها آشکار شود.
چرا که از لکنت کردن هراس دارند و در چنین شرایطی سخت تلاش میکنند تا لکنتی رخ ندهد و گفتارشان با ناروانی همراه نشود. ( ماهیت رفت و برگشتی لکنت ، مسئله ای نگران کننده برای والدین و معما گونه برای درمانگران است.)
برگرفته از کتاب : لکنت و کودک من
گردآورنده : لیلا اسماعیلی گفتاردرمانگر تخصصی لکنت (مدرسه لکنت ایران)
صفحه اینستاگرام مدرسه لکنت ایران (کلیک کنید)